Tajemnica tajemnic - inspiracje

Dział poświęcony ósmej przygodzie Pana Samochodzika
ODPOWIEDZ
TomaszK
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 8827
Rejestracja: 09 lip 2013, 18:42
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 47 razy
Otrzymał podziękowań: 366 razy

Tajemnica tajemnic - inspiracje

Post autor: TomaszK »

Oto kilka pozycji, które mogły być inspiracją dla Zbigniewa Nienackiego, przy pisaniu „Pana Samochodzika i tajemnicy tajemnic”.
Jak wynika z treści książki, tytuł „Tajemnica tajemnic” został zaczerpnięty z hebrajskiej księgi Zohar studiowanej przez Edwarda Kelleya. Ta nazwa pada z ust magistra Skwarka, kiedy popisuje się swoją erudycją, ale najwyraźniej coś pomylił. Istotnie w księdze Zohar, stanowiącej komentarz do żydowskiej Tory, znajduje się rozdział pod tym tytułem, omawiający fizjognomię i chiromancję, czyli odgadywanie losu człowieka na podstawie wyglądu twarzy i ręki. Ale istnieje też inna „Tajemnica tajemnic” - arabski traktat z X wieku, o magicznych i medycznych właściwości roślin, kamieni szlachetnych i liczb, a także o astrologii i alchemii, przetłumaczony na wiele języków jeszcze w średniowieczu. To dzieło lepiej pasuje jako źródło wiedzy Kelleya, a magistra Skwarka zmyliła zapewne zbieżność tytułów.

Obrazek
Karta z arabskiego traktatu "Tajemnica tajemnic",
z tabelami do obliczania długości życia na podstawie
wartości liczbowej imienia


Edward Kelley jest obok Johna Dee i Dawida Katza, jedną z głównych postaci historycznych pojawiających się w książce Zbigniewa Nienackiego. Najwybitniejszym z nich był niewątpliwie John Dee – matematyk i tłumacz literatury greckiej na angielski, bardziej jednak znany jak alchemik, astrolog i mag. Był człowiekiem wykształconym, otoczonym aurą filozofa, pełniącym przy okazji pewne usługi wywiadowcze dla korony brytyjskiej. W przeciwieństwie do niego, Edward Kelley był raczej spryciarzem czy wręcz oszustem ale razem stworzyli duet w którym Dee występował jako mistrz magii, a Kelley jako jego asystent i medium.

Obrazek

Powyższe portrety zostały narysowane przez Andriollego, polskiego malarza znanego przede wszystkim z ilustracji do Pana Tadeusza (jego portret Kelleya został wykorzystany m.in. do ilustracji hasła w angielskiej Wikipedii). Obydwa portrety zostały zamówione przez Aleksandra Kraushara do pracy pt. „Czary na Dworze Batorego”, będącej prawdopodobnie jednym ze źródeł wiedzy Zbigniewa Nienackiego na temat Dee i Kelleya. W książce, wydanej w roku 1888, jest wiele szczegółów które można też odszukać w powieści o praskich przygodach Pana Samochodzika.

Obrazek

Nienacki powołuje się zresztą na tę książkę, którą dzisiaj można znaleźć w internecie, ale wtedy dostępna była tylko w kilku bibliotekach w kraju. Z niej pochodzą podstawowe informacje o obu magach, ich podróżach do Polski i Czech, a także późniejszych kłopotach i upadku. Tu także można znaleźć informację mało popularną, a istotną dla treści „Tajemnicy Tajemnic”, że w ostatnich latach życia Kelley interesował się Różokrzyżowcami. Różokrzyżowcy zostali wpleceni do powieści trochę na siłę, jako kontynuatorzy dzieła Dee i Kelleya w zakresie uprawiania magii. Zapewne głównie po to aby wprowadzić wątek ukrytych klejnotów, znalezionych ostatecznie przez Tomasza na Starym Cmentarzu Żydowskim na Josefovie.

Obrazek

Klejnoty zostały włączone w intrygę książki, jako część Stołu Przymierza Johna Dee. Dee rzeczywiście miał taki stół pokryty kabalistycznymi rysunkami i tajemniczymi znakami. Jak napisał Kraushar, stół ten obecnie jest przechowywany w Muzeum Brytyjskim i słowa te przytoczył Nienacki, załączając rysunek stołu z pracy Kraushara. Stół rzeczywiście znajduje się w British Museum, jest marmurowy, dokładnie taki jak na schemacie.

Obrazek

Kraushar pisze, że Dee i Kelley do swoich praktyk magicznych używali jeszcze „kryształowej tarczy”. Pisał to cytując inne, wcześniejsze źrodło, ale nie miał możliwości sprawdzić tego osobiście, bo tarcza też znajduje się w Londynie. Kryształowa tarcza pojawia się tez na stronach „Tajemnicy tajemnic”.

Obrazek

W innych publikacjach tarcza określana jest jako „zwierciadło”, i to jest chyba bliższe prawdy. Prawdopodobnie jest to lustro pochodzenia azteckiego, być może rzeczywiście o zastosowaniu kultowym, wykonane z czarnego obsydianu czyli szkliwa wulkanicznego, przywiezione do Europy około 1520 roku, czyli krótko po odkryciu Ameryki. Jak opowiada Tomasz: „W 1583 roku - jak sam Kelley opowiadał - zjawił się w jego pracowni duch anioła Uriela i wręczył mu „kryształową tarczę”, na której można było zobaczyć przeróżne zjawy.” Jest to chyba prawda i zjawy ukazują się nadal. Zebrałem z internetu kilka zdjęć rzeczonej tarczy w British Museum, i rzeczywiście na wszystkich widać jakieś mroczne postacie, większość z aparatami fotograficznymi.

Obrazek

Niestety ani Aleksander Kraushar, ani inne źródła nie wspominają nic o kamieniach szlachetnych, którymi według Dawida Katza miał być przybrany Stół Przymierza, służąc do przywoływania Duchów. Kiedy dawno temu zabrałem się za poszukiwanie książki Dawida Katza, okazało się, że w przeciwieństwie do Johna Dee i Edwarda Kelleya, Dawid Katz nigdy nie istniał. Czyżby zatem książka „O właściwościach szlachetnych kamieni” także nie istniała ? Częściowo jednak istnieje.

Obrazek

Książka została wydana w 1938 roku pod tytułem „Tajemnice szlachetnych kamieni”, a jej autorką była specjalistka od wiedzy ezoterycznej, Maria Florkowa. Książka jest podzielona na rozdziały poświęcone poszczególnym kamieniom, omawiając ich symbolikę, niezwykłe właściwości, a nawet magię. Najszerzej Nienacki omówił rozdział o szafirze, pisząc za Katzem-Florkową, że jest to najdziwniejszy, najbardziej tajemniczy spośród wszystkich klejnotów, chroniący przed trucizną i jadem węża, uspokajający bicie serca i uciszający wzburzone nerwy. W szafirze gwiaździstym jego promienie układają się w figurę, która przypomina gotyckie sklepienie, można też dopatrzyć się w tym obrazu rak złożonych do modlitwy. A tu zdjęcie ilustracji z książki Florkowej, które znamy z kart „Tajemnicy tajemnic”.

Obrazek

Niestety nie znajdziemy tam najciekawszej dla nas informacji - o kamieniach zdobiących „Stół Przymierza” i o powierzeniu ich rabinowi Jehudzie Ben-Becalel. Można natomiast znaleźć inne informacje przypisane Dawidowi Katzowi, a mianowicie tajemnice sporządzania talizmanów. Florkowa pisze m.in. że talizman Jowisza (taki jak ten którego połówka przewija się przez całą akcję „Tajemnicy tajemnic”) należy sporządzić ze srebra. Bo np. talizman Marsa robi się z żelaza, talizman Saturna z ołowiu, a talizman Wenus z miedzi. Dobrą rzeczą dla takiego talizmanu jest umieszczenie na nim kwadratu magicznego, który przygotowany w odpowiedniej porze dnia i roku, działa jak magnes przyciągający dobre siły kosmosu. Nie muszę dodawać, że kwadrat Jowisza przytoczony przez Florkową, to ten sam kwadrat, którego połówka znajduje się na blaszce ukradzionej nomen nomen przez Zdenka Blachę (kwadrat magiczny Jowisza jest w istocie dużo starszy, pochodzi z XVI wieku).

Obrazek Obrazek

Na zakończenie kilka zdjęć szafirów, które rzeczywiście zachwycają swoim pięknem, kolejno szafiry surowe, oszlifowane fasetkowo, szafir gwiaździsty i korona ze skarbu średzkiego zdobiona szafirami.

Obrazek

Książka Aleksandra Kraushara „Czary na Dworze Batorego” jest dostępna w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej, a książka Marii Florkowej „Tajemnice szlachetnych kamieni”, została powtórnie wydana w 1993 roku, można ją kupić na Allegro.
Ostatnio zmieniony 24 mar 2019, 16:07 przez TomaszK, łącznie zmieniany 3 razy.
Awatar użytkownika
johny
Moderator
Moderator
Posty: 11645
Rejestracja: 09 lip 2013, 14:30
Miejscowość: Łódź
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 241 razy
Otrzymał podziękowań: 198 razy

Post autor: johny »

Jak zwykle brawo TomaszKu! :564: Tajemnica Tajemnic to chyba jedna z najbardziej tajemniczych :-D książek w serii. Porusza fajne zagadnienie i odkrywa przed nami nutkę tego czym się zajmowali alchemicy i jak byli traktowani przez ówczesnych sobie ludzi (zarówno zwykłe pospólstwo jak i koronowane głowy). Sam z chęcią sięgnąłbym po którąś z książek, które zacytowałeś wyżej ale na razie przede mną Milton Freedman i jego Wolny wybór. :-)
POLEXIT!
... To live is to die... - Cliff Burton
volenti non fit iniuria!
When you walk through a storm, Hold your head up high, And don`t be afraid of the dark. At the end of a storm, There`s a golden sky...
Awatar użytkownika
Czesio1
Administrator
Administrator
Posty: 16384
Rejestracja: 07 lip 2013, 14:00
Tytuł: Ojciec Prowadzący
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 386 razy
Otrzymał podziękowań: 195 razy

Post autor: Czesio1 »

TomaszKu, jak zwykle wspaniała robota.
Rzeczywiście Tajemnica tajemnic to bardzo interesująca książka. Pewnie się narażę niektórym ale gdyby nie latający wehikuł to i ekranizacja Tajemnicy byłaby naprawdę udanym filmem.
To teraz mamy dylemat, czy Tajemniczy Zlot powinien być w Bieszczadach czy w Pradze?
Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek
Awatar użytkownika
PawelK
Moderator
Moderator
Posty: 6392
Rejestracja: 27 lip 2013, 10:25
Podziękował;: 202 razy
Otrzymał podziękowań: 144 razy
Kontakt:

Post autor: PawelK »

Czesio1 pisze:To teraz mamy dylemat, czy Tajemniczy Zlot powinien być w Bieszczadach czy w Pradze?
Biorąc pod uwagę długości imprez i ilość miejsc do odwiedzenia to jest to temat na dwa wyjazdy.
Awatar użytkownika
barttez
Forowy Lektor
Posty: 1218
Rejestracja: 13 lip 2013, 10:23
Miejscowość: lubelskie
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 2 razy
Otrzymał podziękowań: 4 razy

Post autor: barttez »

Czesio1 pisze:To teraz mamy dylemat, czy Tajemniczy Zlot powinien być w Bieszczadach czy w Pradze?
Jestem za Bieszczadami :-D
Obrazek Obrazek
Aetas dulcissima adulescentia est
Awatar użytkownika
guzzi
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 11
Rejestracja: 02 lis 2013, 21:50
Tytuł: renegat
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 0

Post autor: guzzi »

TomaszKu kawał dobrej roboty 👏 (pewnie Ci coś wrzucę z czasem do ogródka, ale to na tym chyba polega)
Awatar użytkownika
panna Monika
Zlotowicz
Zlotowicz
Posty: 849
Rejestracja: 04 sie 2013, 14:53
Miejscowość: Łódź
Płeć: Kobieta
Podziękował;: 60 razy
Otrzymał podziękowań: 53 razy

Post autor: panna Monika »

Dużo ostatnio myślałam o Tajemnicy tajemnic, zresztą wczoraj wróciłam z Pragi.
Jak zwykle TomaszKu, kawał świetnej roboty.
TomaszK
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 8827
Rejestracja: 09 lip 2013, 18:42
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 47 razy
Otrzymał podziękowań: 366 razy

Post autor: TomaszK »

guzzi pisze: (pewnie Ci coś wrzucę z czasem do ogródka, ale to na tym chyba polega)
Wrzucaj, wrzucaj, od początku ucieszyłem się z Twojego przybycia. :-)

A Monika może wrzuci jakieś zdjęcia Pragi ?
Awatar użytkownika
Captain Nemo
Zlotowicz
Zlotowicz
Posty: 193
Rejestracja: 14 sie 2013, 16:09
Tytuł: z jedzeniem na TY...
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 0
Otrzymał podziękowań: 0
Kontakt:

Post autor: Captain Nemo »

Dzisiaj zaczynam ją czytac po raz setny. Ktoś dołacza ? :)
Obrazek
TomaszK
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 8827
Rejestracja: 09 lip 2013, 18:42
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 47 razy
Otrzymał podziękowań: 366 razy

Post autor: TomaszK »

Jadę pojutrze do Pragi. Ktoś wie, czy w Złotej Uliczce jest jeszcze replika pracowni alchemicznej ?
Konfiturek
Zlotowicz
Zlotowicz
Posty: 524
Rejestracja: 10 lip 2013, 20:25
Tytuł: Degustator porzeczek
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 11 razy
Otrzymał podziękowań: 24 razy

Post autor: Konfiturek »

Wg tej stronki (odświeżana 19 III 2015 więc chyba aktualna):
stronka o pracowni
pracownia znajduje się w Białej Wieży, gdzie więziono Kelleya.

"Jako expozice je zaøízeno devìt ze 16 drobných barevných domkù, které se ve Zlaté ulièce nacházejí. Pracovnu alchymisty náv¹tìvníci naleznou v Bílé vì¾i na zaèátku Ulièky."

Obrazek
Ostatnio zmieniony 28 kwie 2015, 21:46 przez Konfiturek, łącznie zmieniany 1 raz.
Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek
Dorośli bardzo rzadko przeżywają takie przygody jak Pan Samochodzik. Nie mają na to czasu.
TomaszK
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 8827
Rejestracja: 09 lip 2013, 18:42
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 47 razy
Otrzymał podziękowań: 366 razy

Post autor: TomaszK »

Dzięki, na pewno tam zajrzę i popytam o włamanie sprzed czterdziestu lat ;-)
Konfiturek
Zlotowicz
Zlotowicz
Posty: 524
Rejestracja: 10 lip 2013, 20:25
Tytuł: Degustator porzeczek
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 11 razy
Otrzymał podziękowań: 24 razy

Post autor: Konfiturek »

No i warto na miejscu zażądać okazania połówki talizmanu (poprzeć żądanie prezentacją stosownej literatury) :)
Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek Obrazek
Dorośli bardzo rzadko przeżywają takie przygody jak Pan Samochodzik. Nie mają na to czasu.
seth_22
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 476
Rejestracja: 23 maja 2016, 22:15
Miejscowość: Dolny śląsk
Podziękował;: 20 razy
Otrzymał podziękowań: 19 razy

Post autor: seth_22 »

Przeglądając "Odgłosy", znalazłem artykuły, które mógł zainspirować Nienackiego przy pisaniu "Tajemnicy Tajemnic".

Pierwszy z nich dotyczy "Mensy" i testów na inteligencję (jest nawet przykład takowego), natomiast w drugim pojawia się niejaki Jehuda Löw ben Becalel.


W tym samym numerze znajduje się jeszcze artykuł dotyczący Teofila Ociepki, którego spotykamy na kartach "Złotej rękawicy".

Poniżej znajdziecie link do strony (1965, nr 51-52).

http://bc.wimbp.lodz.pl/d...?id=68221&tab=3
Załączniki
Odglosy1965nr51_52.jpg
Odglosy1965nr51_52_2.jpg
Ostatnio zmieniony 21 gru 2018, 11:46 przez seth_22, łącznie zmieniany 1 raz.
Polemika z głupotą niepotrzebnie ją nobilituje.
Obrazek
TomaszK
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 8827
Rejestracja: 09 lip 2013, 18:42
Płeć: Mężczyzna
Podziękował;: 47 razy
Otrzymał podziękowań: 366 razy

Post autor: TomaszK »

seth_22 pisze:Przeglądając "Odgłosy", znalazłem artykuły, które mógł zainspirować Nienackiego przy pisaniu "Tajemnicy Tajemnic".
Pierwszy z nich dotyczy "Mensy" i testów na inteligencję (jest nawet przykład takowego), natomiast w drugim pojawia się niejaki Jehuda Löw ben Becalel.
Super ! Co prawda książka powstała dopiero 10 lat później, ale ciekawe jest podanie w jednym numerze dwóch niezależnych informacji, które później razem zostały wykorzystane w książce.
seth_22
Forowy Badacz Naukowy
Forowy Badacz Naukowy
Posty: 476
Rejestracja: 23 maja 2016, 22:15
Miejscowość: Dolny śląsk
Podziękował;: 20 razy
Otrzymał podziękowań: 19 razy

Post autor: seth_22 »

TomaszK pisze:
seth_22 pisze:Przeglądając "Odgłosy", znalazłem artykuły, które mógł zainspirować Nienackiego przy pisaniu "Tajemnicy Tajemnic".
Pierwszy z nich dotyczy "Mensy" i testów na inteligencję (jest nawet przykład takowego), natomiast w drugim pojawia się niejaki Jehuda Löw ben Becalel.
Super ! Co prawda książka powstała dopiero 10 lat później, ale ciekawe jest podanie w jednym numerze dwóch niezależnych informacji, które później razem zostały wykorzystane w książce.
Właśnie to przyszło mi do głowy, gdy zobaczyłem te dwa tematy po sąsiedzku ;)
Polemika z głupotą niepotrzebnie ją nobilituje.
Obrazek
ODPOWIEDZ

Wróć do „Pan Samochodzik i Tajemnica Tajemnic”